Chegou o inverno

Non quería deixar que rematara o ano sen unha nova entrada que me permitira falar desta época do ano.

Como xa se nota chegou o inverno e na comarca da Fonsagrada xa caeu a primeira nevarada que seguro que no será a última. As ladeiras e os vales dos montes xa levan desde o outono tinxidos desas cores tan típicas previas á caída das follas das árbores caducifolias (aínda que as especies marcescentes se resisten a este feito) das que todavía se conservan boas superficies por aquí.

Un bo exemplo disto é a fraga da Marronda, na que a presenza das faias Fagus sylvatica sumada á das árbores autóctonas comúns tamén presentes, achegan a este espazo e nesta época do ano unhas cores difícil de observar noutros lugares de Galicia.

O val da fraga da Marronda en novembro.

Unha ladeira da fraga da Marronda en novembro.

Un paseo polo interior da Marronda permite ver máis de cerca esta cromática estacional da flora reflexoe do avance da estación do ano na que nos atopamos. E no fondo do val unha seimeira (si, unha seimeira, o nome que reciben as fervenzas por estas terras) que como corresponde á época vai con máis auga e polo tanto luce moito mellor.

Interior da fraga da Marronda baixo o faial.

Seimeira da Marronda.

Non deixa de ser o inverno unha época do ano na que acostuman chegar visitas ornitolóxicas que xa co pasa dos anos se convirten en habituais. Así é como observamos novos individuos recen chegados de pimpíns do norte Fringilla montifringilla, picanzos reais Lanius meridionalis, esmerillóns Falco columbarius e gatafornelas Circus cyaneus que fan os paseos invernais realmente entretidos.

Macho adulto de gatafornela Circus cyaneus.

Picanzo real Lanius meridionalis.

En definitiva, se as condición climatolóxicas o permiten e o frío non vos da medo, esta época do ano é do máis interesante para visitar e disfrutar desta comarca e aproveitar para tomar un bo cocido de paso que disfrutades da natureza en todo o seu esplendor na súa dinámica estacional.

Vai de herpetos

Ben vale esta ocasión para lembrarse de dúas especies de anfibios dos que todavía non falamos neste blog. Por un lado o sapiño comadrón Alytes obstetricans e por outro o esquivo sapo corriqueiro Epidalea (Bufo) calamita.

O sapiño comadrón Alytes obstetricans é unha especie que todavía non tiven ocasión de observar na comarca, se ven as últimas citas que teño son do 2009, o estado actual desta especié é para min un misterio. Quedámonos entón con esta fotografía daquelas datas preto de Naraxa (A Fonsagrada).

Sapiño comadrón Alytes obstetricans preto de Naraxa (A Fonsagrada). Fotografía de Alejandro Ocampo.

Outro caso ben distinto é o do sapo corriqueiro Epidalea (Bufo) calamita, este mesmo ano observei postas de esta especie, e outras citas máis pola comarca.

Posta de sapo corriqueiro Epidalea (Bufo) calamita preto do Muradal (A Fonsagrada).

Sapo corriqueiro Epidalea (Bufo) calamita pola Fonsagrada. Fotografía de Alejandro Ocampo.

Tamén seguimos observando as postas e adultos de ra vermella Rana temporaria nos lugares de costume o que nos permiten facerlle unhas boas fotografías a esta especie.

Ra vermella Rana temporaria preto de Queixoiro (A Fonsagrada).

E ademáis, xa para rematar, seguen observandose exemplares de serpes riscadas Rhinechis scalaris en lugares habituais como é a zona da Virxe da Veiga (Negueira de Muñíz). A pena é que sempre se observan atropeladas na estrada, como a serpe da seguinte fotografía, aínda que non se note moito. Esta claro que así non escapan da cámara.

Serpe riscada Rhinechis scalaris preto da Virxe da Veiga (Negueira de Muñíz).

Puntuais novidades de flora

A pesar de que na maioría do territorio da comarca da Fonsagrada abundan as especies acidófilas, condicionado pola natureza química das rochas existentes, outras causas como as climatolóxicas, históricas, etc. condicionan a flora de certas áreas. Sen meternos a términos fitoxeográficos sempre se atopan zonas puntuais que condicionan a flora de certos lugares e que nos permite ir sumando especies novas neste blog.
Así é como atopamos na zona máis seca desta comarca como é o val do Navia (A Fonsagrada e Negueira de Muñiz) especies como son Rubia peregrina entre rochas ou con endemismos do NW da Península Ibérica como é Leucanthemopsis flaveola subsp. flaveola. Tamén nesta zona atopamos unha indicadora de medios nitrófilos como é Bryonia dioica.

Rubia peregrina no val do Navia (A Fonsagrada).

Leucanthemopsis flaveola subsp. flaveola no val do Navia (A Fonsagrada).

Bryonia dioica no val do Navia (A Fonsagrada).

Noutras zonas de mato existentes no val do Eo preto da Cortevella (Baleira) tamén é común atopar a Simethis planifolia en floración a partir de maio.

Simethis planifolia no val do Eo preto da Cortevella (Baleira).

E nas puntuais zonas de brañas e zonas enchoupadas que atopamos, como preto de O Sesto (Baleira), plantas como Hypericum elodes ou Parnassia palustris son dúas das especies que aparecen.

Hypericum elodes preto de O Sesto (Baleira).

 

Parnassia palustris preto de O Sesto (Baleira).

De volta ornitolóxica

Sen ter novas destacables, no que á fauna ornitolóxica da comarca se refire, sempre aparecen motivos para actualizar o blog. Neste caso son especies das que xa temos falado pero que sempre merecen atención.
Os primeiros que merecen a nosa atención son os lagarteiros das torres Falco naumanni que volveron a visitar a comarca, por segundo ano concecutivo e nas mesmas datas, na segunda quincena de agosto. Se observaron grupos de ata 17 exemplares polos pastizais da Cima de Valquente, preto de Teilalle (Baleira). Esta vez si se observaron varios machos adultos desta especie.

Lagarteiro das torres Falco naumanni por Baleira.

Tamén se deixaron ver as perdices Alectoris rufa. Sedentaria e habitual na comarca, deberon ter unha boa época de cría pois imaxes como as da seguinte fotografía observáronse varias veces no verán.

 

Perdices Alectoris rufa pola Fonsagrada.

E as papuxas do mato Sylvia undata, máis habituais do que un servidor pensaba e que nesta zona atopa hábitats adecuados, sempre están ahí para tirarlle unhas fotos.

Papuxa do mato Sylvia undata polo Alto do Acevo (A Fonsagrada).

Novas bolboretas pola Fonsagrada

Por diversas razóns que non veñen a conto xa levaba un tempo sen dar sinais de actividade por este lugar, e xa iba sendo hora de facelo. Por iso que un sempre espera a ter algo novo que contar e non limitarse a falar de especies repetidas, estes calores de mediados de xullo déronme a oportunidade de facer unha observación que serve de excusa para redactar esta entrada.
A observación realizada é a dun fermoso macho da bolboreta Apatura ilia. Cos seus reflexos azuis-violáceos enseguida me chamou a atención a presenza deste especie de aparición limitada na beira do río de Lamas (A Fonsagrada).

 Apatura ilia no río de Lamas (A Fonsagrada).

Apatura ilia no río de Lamas (A Fonsagrada) con algúns reflexos azuis-violáceos.

E claro que unha cousa leva a outra, esta bolboreta fíxome recordar outras dúas observacións do verán pasado, dúas especies que se consideran bolboretas nocturnas pero que se poden observar de día.
Por un lado Macroglossum stellarum, unha bolboreta de hábitos diurnos que aínda que é unha esfinxe, é sinxela de recoñecer polo seu voo rápido e a súa costume de ir chuchando o néctar de flor en flor. Observamos varios exemplares por Naraxa e Arexo (A Fonsagrada) o 16 de xuño e o 27 de xullo do 2011.
Por outro lado Euplagia quadripunctaria. Outro vistoso lepidóptero que se pode ver de día. Observada en varios lugares da comarca como o 16 de xuño por Vilar de Cuiña (A Fonsagrada).

Macroglossum stellarum por Arexo (a Fonsagrada).

Euplagia quadripunctaria por Vilar de Cuiña (A Fonsagrada).

E de momento me quedo aquí, coas bolboretas, e ata outra pronta volta.

Escolma ornitolóxica

Xa levaba un tempo sen acordarme dos paxaros. E iso que a saída do inverno e a chegada da primavera sempre son datas moi interesantes para realizar observacións ornitolóxicas diferentes.

Pero tiña acumuladas esta serie de fotografías e aproveito agora para amosalas e para que podades seguir observando o que se pode ver por estas terras.

Comezo polo Papamoscas negro Ficedula hypoleuca, unha especie que nos visita na época estival e que observei polo Ventorrillo (A Fonsagrada) o setembro pasado, aínda semella non apareceu este ano pero chegará.

Papamoscas negro Ficedula hypoleuca. Fotografía de Alejandro Ocampo.

O pedreiro cincento Oenanthe oenanthe é outra especie estival que non falla á súa cita e nos visita para reproducirse e manterse localizada en algunhas zonas altas na comarca. Por iso é fácil observala en lugares como os pastizais de Reboira ( A Fonsagrada).

Pedreiro cincento Oenanthe oenanthe por Reboira (A Fonsagrada).

En outubro un paseo pola fraga da Marronda (Baleira) para observar a varias especies residentes deste fermoso lugar: estreliñas riscadas Regulus ignicapilla, ferreiriños negros Parus ater, ferreiriños rabilongos Aegithalus caudatus e ferreiriños cristados Parus cristatus.

Estreliña riscada Regulus ignicapilla pola fraga da Marronda (Baleira).

Ferreiriño negro Parus ater pola fraga da Marronda (Baleira).

Ferreiriño rabilongo Aegithalus caudatus pola fraga da Marronda (Baleira).

Ferreiriño cristado Parus cristatus pola fraga da Marronda (Baleira).

Tamén os xílgaros Carduelis carduelis se deixaron ver nestas datas por esta fraga en lugares máis abertos.

Xílgaro Carduelis carduelis. Fotografía de Alejandro Ocampo.

As avefrías Vanellus vanellus, sempre indicadoras de frío, observadas preto de Carballido (A Fonsagrada) alá polo final de febreiro, non foron as únicas que se viron na comarca este pasado inverno. Sen ser moi abondosas por aquí, a veces nos sorprenden nos invernos fonsagradinos con numerosos bandos polos pastizais da comarca.

Avefrías Vanellus vanellus preto de Carballido (A Fonsagrada).

E para rematar unha cita de miñato abelleiro Pernis apivorus preto da ferrería de Cuiña (A Fonsagrada) a principios do setembro pasado, outra dun macho adulto de tartaraña cincenta Circus pygargus polo Ventorrillo (A Fonsagrada) á metade de abril deste ano, as primeiras aguias cobreiras Circaetus gallicus observadas polo val do río Lamas e por Miñide (A Fonsagrada) na segunda quincena de abril e unha fermosa fotografía dunha Aguia calzada Hieraaetus pennatus feita o pasado agosto preto de Lugo, esta última especie todavía non apareceu este ano pero algúnha se deixará ver tamén.

 Aguia calzada Hieraaetus pennatus.

Mamíferos e atropelos

As estradas son unha fonte inagotable, moitas veces imprevisible e sempre indeseable de información sobre a diversidade biolóxica faunística desta comarca, e no caso que nos ocupa de mamíferos. A mortalidade por atropelo ou colisións con vehículos ou outras causas dos animais que tentan cruzar as vías permite a constatación da presencia de especies que non son doadas de ver. Moitas veces polos seus hábitos nocturnos, outras por ser moi esquivas e/ou tamén por non ser moi comúns, o caso é que aínda que preferiríamos nos facer este tipo de observacións o realidade é que se producen e por iso vexamos unhas cantas feitas recentemente.

O 15/02/2012 atopamos unha londra Lutra lutra atropelada na estrada moi preto do Cádavo (Baleira). É esta unha especie da que xa tiñamos constancia da súa presencia en medios acuáticos da comarca, pero ahí estaba no asfalto lonxe dun río ou regato onde seguro estaría mellor.

Londra Lutra lutra atropelada preto do Cádavo (Baleira).

O 28/02/2012 un furón bravo Mustela putorius aparece atropelado preto de Río de Bangos (A Fonsagrada). Esta é unha especie non moi común e non é doado vela por ser eminentemente nocturna. Esta é a primeira cita persoal desta especie na comarca e xa vedes de que forma.

Furón bravo Mustela putorius preto de Río de Bangos (A Fonsagrada).

O 04/03/2012 unha xeneta Genetta genetta polo Coto de Lamas de Moreira (A Fonsagrada) e un porco teixo Meles meles preto de Aguiar (A Fonsagrada) tamén atropelados.

Xenetta Genetta genetta polo Coto de Lamas (A Fonsagrada).

Porco teixo Meles meles preto de Aguiar (A Fonsagrada).

Bueno, e agora un par de fotografías de mamíferos vivos, para quitar o mal sabor de boca. Primeiro unha marta Martes martes observada polo Rego da Pasada (A Fonsagrada) e por último un aínda atontado rato de campo Apodemus sylvaticus pola Graña de Chao de Fornos (A Fonsagrada) que parece non entender esta tempo de verán en pleno inverno. Ata outra.

Marta Martes martes polo Rego da Pasada (A Fonsagrada).

Rato de campo Apodemus sylvaticus pola Graña de Chao de Fornos (A Fonsagrada).

Máis bolboretas do 2011

Aproveitando estes calorosos días de febreiro nos que xa se ven as primeiras bolboretas do ano (concretamente Gonepteryx rhamni) voando pola comarca, vou publicar este outro feixe de fotografías de bolboretas feitas no ano 2011 na comarca da Fonsagrada. Por un lado dúas migradoras ou posibles migradoras como son Vanessa cardui e Colias crocea e por outro lado un grupo de bolboretas que foron para min (principiante no tema) complicadas de identificar ou de distribución límite como son Clossiana (Boloria) selene, Melitaea phoebe, Erebia palarica, Argynnis paphia, Limenitis camilla e Pyronia tithonus. Polo que se alguén ten algunha puntualización que facer ao respecto se agradece a información. Sen máis, ahí vos deixo as fotografías e ata outra.

Vanessa cardui 

 Colias crocea 

  

 Clossiana (Boloria) selene

 Melitaea phoebe 

 Erebia palarica 

 Argynnis paphia 

 Limenitis camilla 

 Pyronia tithonus

Bolboretas comúns na comarca

Como parece que o blog anda algo parado, vou facer este post lembrando algunhas das bolboretas máis comúns ou que se poden atopar con facilidade na comarca da Fonsagrada. Non son todas as especies observadas, pero si as que podemos considerar habituais e doadas de atopar en diversos hábitats. Ahí vos van unhas fotos destas especies feitas no 2011.

 Anthocharis cardamines.

 Artogeia (Pieris) napi.

 Aglais urticae.

 Melanargia galathea.

 Euphydryas eurinia.

 Coenonympha pamphilus.

 Iphiclides podalirius feisthamelii. 

Espero que vos gusten as bolboretas, porque teño máis por amosar. Ata outra.