Algúns saurios e un ofidio

Aínda non tivemos ocasión neste blog de falar dos lagartos e lagartas que viven na comarca da Fonsagrada, por iso, cos primeiros calores do estío, aproveitamos as primeiras observacións feitas de saurios na comarca.

Comezamos ca lagarta da serra Iberolacerta monticola, este endemismo da Península Ibérica atopámolo colonizando un muro de pedra dunha casa preto dun lavadoiro por Pacios de Rebolín, Vieiro (A Fonsagrada) e pensamos que non é raro atopalo en máis localizacións pola comarca.

Lagarta da serra Iberolacerta monticola por Pacio de Rebolín (A Fonsagrada).

Outro saurio observado é o lagarto arnal Lacerta (Timon) lepida, que non é difícil de ver tomando o sol nalgún muro de pedra ou escapando do ardente asfalto ao pasar co coche. Este saurio, que pasa por ser o máis grande de Europa, é común por estos lares e observámolo por Paradiñas (A Fonsagrada).

Lagarto arnal Lacerta (Timon) lepida por Paradiñas (A Fonsagrada).
Outro lagarto grande presente na comarca é o lagarto das silvas Lacerta (Lacerta) schreibei. Pensamos que tamén é común e observámos un macho na beira dun camiño entre matogueiras preto de A Pereirúa (A Fonsagrada).

O último saurio observado polo momento na comarca da Fonsagrada é a lagarta galega Podarcis bocagei. Este endemismo do noroeste peninsular é común e observamos 2 parexas nun muro de pedra por Liñares de Bidul (A Fonsagrada).

Macho de lagarta galega Podarcis bocagei.

Femia de lagarta galega Podarcis bocagei.
Estes catro son, polo momento, as especies de saurios observadas na comarca. Están citadas algunhas máis polo que é de esperar atopalas para podelas mostras.Todo será cuestión de tempo.

Por último amosar unha cita dun ofidio que me pasa Alejandro Ocampo, gran coñecedor da natureza destes lares. Unha serpe riscada Rhinechis scalaris que atopou o 11 de maio do 2009 no mesmo asfalto da estrada por Vilar de Cuiña (A Fonsagrada) de madrugada. Na preciosa fotografía que nos cede podedes observala (Gracias Alejandro pola foto).

Serpe riscada Rhinechis scalaris por Vilar de Cuiña (A Fonsagrada).

Historial do cullereiro atopado morto na Fonsagrada

Como xa comentamos nunha entrada anterior, atopouse un cullereiro Platalea leucorodia morto na Fonsagrada que resultou estar anillada. Tras as xestións realizadas por Amadeo Pombo (gracias Amadeo) xa sabemos a historia desta ave gracias á información enviada por Otto Overdijk.



Ruta migratoria do cullereiro Platalea leucorodia atopado morto na Fonsagrada.

O cullereiro naceu en Onderdjik, Vooroever (Holanda) o 31-05-2008 e foi vista neste lugar os seus primeiros días de vida. Logo observouse en Courant d´Huchet, As Landas (Francia) o 08-10-2008. A penúltima observación foi en Banc d´Arguin (Mauritania) o 09-11-2008 e a última, xa morto, na Fonsagrada o 18-05-2010 con apenas 2 anos de vida.



Fotografía de archivo de dous cullereiros Platalea leucorodia na ría de Ortigueira.

Este cullereiro facía máis de 4.300 Km. entre Holanda e Mauritania, e probablemente volvía a Holanda cando desafortunadamente veu morrer a esta comarca.

Outra de anfibios e unha de réptiles

Estos últimos días estamos deixando ou pouco de lado a ornitoloxía pero a cambio estamos facendo novas e interesantes observacións de anfibios na comarca da Fonsagrada. A primeiras das nosas novas observacións era unha espiña que tiña clavada tras trabucarme nun post anterior. Esta vez me fixo na gorxa (poucas manchas e ausencia de liña central clara), no tímpano (moi visíbel e case do tamaño do ollo) e ca proba do talón das patas traseiras que non chega á punta do fuciño. En fin, un exemplar de ra vermella Rana temporaria que observei nun regato temporal nunha gabia dunha pista forestal próximo a Barbeitos (A Fonsagrada) acompañada dun bo número de cágados.

Ra vermella Rana temporaria por Barbeitos (A Fonsagrada).

Outras dúas novas especies que encontramos son dous pintafontes: o pintafontes palmado Lissotriton helveticus e o pintafontes verde Triturus marmoratus. O primeiro parece máis escaso e o segundo algo máis presente en pozas e puntos de auga na comarca.

Macho de pintafontes verde Triturus marmoratus nunha poza pola serra do Follabal (A Fonsagrada).

Macho de pintafontes palmado Lissotriton helveticus nunha poza pola serra do Follabal (A Fonsagrada).

Femia de pintafontes palmado Lissotriton helveticus nunha poza pola serra de Follabal (A Fonsagrada).

Outro anfibio detectado na comarca foi o sapiño pinto Discoglossus galganoi. Un exemplar nun bosque de castiñeiros Castanea sativa por Vilalba de A Trapa (A Fonsagrada), xa dentro da ZEPVN LIC Carballido.

Sapiño pinto Discoglossus galganoi por Vilalba de A Trapa (A Fonsagrada).

E para rematar o primeiro dos réptiles que nos atrevemos a poñer neste blog. Un cobregón Malpolon monspessulanus duns 80 cm. que atopamos morto atropelado na estrada preto de Vilar de Cuiña (A Fonsagrada). Así calquera lle fai unha foto. Espero non trabucarme ca especie.

Cobregón Malpolon monspessulanus por Vilar de Cuiña (A Fonsagrada).

Grandes mamíferos da comarca II

Seguimos falando das observaciós obtidas dos grandes mamíferos da comarca. A xineta Genetta genetta é o vivérrido presente na comarca, tamén de hábitos nocturnos, puidemos comprobar a súa presencia na comarca ca observación dunha parexa durante un foqueo nocturno, e como non, nun atropelo posterior noutra zona.


Xineta Genetta genetta atropelada nunha estrada da comarca.

O corzo capreolus capreolus é un cérvido moi presente en toda a comarca e un recurso cinexético moi importante. Pódese observar en múltiples ocasións por pastizais e zonas de monte.


Macho de corzo Capreolus capreolus nos montes da comarca.

Macho vareto de corzo Capreolus capreolus polos montes da comarca.

Femia de corzo Capreolus capreolus polos montes da comarca.

O mesmo lle pasa ao xabaril Sus scrofa, moi presente na comarca, tamén
se observa facilmente. De gran conflictividade social polos danos que fai en hortas e pastizais.

Danos de xabaril Sus scrofa nun pastizal da comarca.

E para rematar os lagomorfos: a lebre ibérica Lepus granatensis e o coello de monte Oryctolagus cuniculus. A lebre está ben presente, se pode observar de noite polos pasteiros das serras como a do Muradal. Sen embargo o coello practicamente se extinguíu na comarca polas diferentes doenzas que sufríu. Actualmente a cría en semicautividade de coellos de monte destinados á caza fan que se poidan observar algúns neste lugares de cría.

Coello de monte Oryctolagus cinuculus na comarca da Fonsagrada.

Con isto damos por rematado estas dúas entradas de grandes mamíferos, que como sempre non son todas as que existen pero si as observadas.

Grandes mamíferos da comarca I

Os grandes mamíferos pobladores desta comarca son un grupo variado e singular. Deixando a un lado as esporádicas visitas do oso pardo cantábrico Ursus arctos, o rei dos montes fonsagradinos é o lobo ibérico Canis lupus signatus. Este conflictivo carnívoro goza na comarca de unha poboación residente e con alomenos dous núcleos reproductores, polo que é doado atopar os rastros da súa presencia na zona, e tanto excrementos como pegadas se poden atopar polos seus lugares de tránsito. Temos presente que é moi difícil diferenciar entre pegadas de lobo e de mastíns, pero os excrementos non teñen duda. Outra cousa é facer observacións directas dos mesmos, xa que os seus hábitos os fan moi esquivos. Fotografiar os lobos da Fonsagrada é unha asinatura pendente ca que antes ou despois terei que poñerme.


Pegadas de lobo Canis lupus signatus ou mastín polos montes da Fonsagrada.


Excrementos de lobo Canis lupus signatus polos montes da Fonsagrada.

O raposo Vulpes vulpes é outro mamífero ben presente na comarca, fácil é toparse con él incluso a plena luz do día.


Raposo Vulpes vulpes por Peizais (A Fonsagrada).

A familia dos mustélidos está ben representada na comarca. Observacións de garduña ou fuíña Martes foina e sobre todo de marta Martes martes son habituais, sobre todo atropeladas en gran número. O teixugo ou porco teixo Meles meles tamén é fácil de detectar polas súas características letrinas, de habitos mais ben nocturnos tamén tivemos a desgracia de velo atropelado.

Marta Martes martes atropelada nunha estrada da Fonsagrada.


Marta Martes martes fotografiada no 2008 en Negueira de Muñiz por José Fernández. Gracias Fran pola foto.

Teixugo Meles meles atropelado nunha estrada da Fonsagrada.

Bueno, sen querer me está saíndo unha entrada para a DGT, pero como vedes o dos atropelos é unha non desexable fonte de información. Sinceramente prefería non facer estas observacións. Outro día continuará...

Novas sobre flora da comarca

A primavera segue mostrandose por estos lares, e as ocasións de observar novas floracións segue aumentado. Basta con percorrer a comarca polos mesmos sitios cun intervalo de 15 días para ver como nos sorprende poder observar polos mesmos lugares novas especies de flora. E é que esta comarca non deixa de sorprendernos ca súa dinámica floral, se podemos expresalo deste xeito.

Xa polo 28/4/2010 observamos no bosque da Marronda (Baleira) as flores da Anemone nemorosa e as de outra especie que nos dou bastante lata: Cardamine raphanifolia. Desta última sabemos que está citada na Marronda a subsp. gallaecica, é dicir, a subespecie que está considerada "vulnerable" no Catálogo Galego de Especies Ameazadas. Tras moitas voltas seguimos sen atrevernos e afirmar se esa era a subespecie que atopamos, sobre todo pola cor das flores, polo que a presentamos así, sen subespecie ningunha. Se admiten opinións e se abre o debate.

Cardamine raphanifolia no bosque da Marronda (Baleira).

Anemone nemorosa no bosque da Marronda (Baleira).

Outra especie que nos sorprendeu pola súa abundancia foi a orquídea Serapias lingua, que atopamos en gran número nun pasteiro por Barcela de Abaixo (A Fonsagrada) o 21/5/2010.

Serapias lingua por Barcela de Abaixo (A Fonsagrada).

Outra orquídea que tamén atopamos foi Dactylorhiza maculata, pero desta ta so un solitario exemplar, polo monte de Tallobre (Negueira de Muñiz) o 2/6/2010.

Dactylorhiza maculata polo monte de Tallobre (Negueira de Muñiz).

E para rematar unha observación desta mesma tarde, Orobanche rapum-genistae, que se deixou ver preto de Buisán, polo val do río Lamas (A Fonsagrada) aínda que algo pasadiña pero que para min era unha novidade.

Orobanche rapum-genistae polo val do río Lamas (A Fonsagrada).